Rosnąca rola działań proekologicznych coraz silniej oddziałuje na funkcjonowanie gospodarki. Termin „zrównoważony rozwój” na trwałe wszedł do języka polityków, naukowców i środowisk biznesowych. Unia Europejska realizuje ambitne strategie – Europejski Zielony Ład, pakiet „Fit for 55” oraz unijną Taksonomię – które mają doprowadzić do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku, a w dalszej perspektywie do osiągnięcia neutralności klimatycznej około połowy XXI wieku. Towarzyszą temu znaczące inwestycje wspierające modernizację budynków, rozwój elektromobilności, inteligentne systemy energetyczne i technologie umożliwiające ponowne wykorzystanie surowców.

Transformacja obejmuje także sektor finansowy. Fundusze i akcjonariusze coraz częściej oceniają firmy przez pryzmat realizacji wskaźników ESG, co bezpośrednio wpływa na rynek pracy. Coraz większe zapotrzebowanie dotyczy specjalistów zajmujących się doradztwem środowiskowym oraz wdrażaniem strategii zrównoważonego rozwoju. Widać to również w preferencjach konsumentów, którzy chętniej wybierają produkty i usługi ograniczające emisję CO₂ w całym cyklu życia. Władze uczelni i młode pokolenie powinni zacząć dostrzegać, że kompetencje związane z ESG i redukcją emisji stają się jednym z podstawowych wymogów zawodowych – podobnie jak znajomość narzędzi biurowych w początkach XXI wieku. Rodzi się więc pytanie, jak już na etapie studiów zaplanować rozwój kariery, aby odnaleźć się w gospodarce napędzanej zieloną transformacją.

Zatrudnienie w realiach gospodarki o niskiej emisji

Transformacja ekologiczna przestała być dodatkiem do strategii firm – obecnie wpływa na prognozy zatrudnienia w Europie i stanowi stały element analiz makroekonomicznych. Według danych Eurofound, realizacja założeń Europejskiego Zielonego Ładu doprowadzi do powstania około 204 tysięcy nowych miejsc pracy do 2030 roku, co przekracza naturalne tempo wzrostu zatrudnienia w krajach Unii. Największy rozwój przewiduje się w budownictwie, w którym rośnie zapotrzebowanie na rozwiązania energooszczędne, oraz w modernizacji systemów energetycznych.

W szybkim tempie rozwija się też sektor odnawialnych źródeł energii. Jak podaje International Renewable Energy Agency (IRENA), liczba stanowisk związanych z zieloną transformacją wzrosła w ciągu roku o 18%. Państwa Unii Europejskiej zatrudniają już 1,81 miliona osób w branżach wpisujących się w ten nurt zmian.

Ekologiczne profesje w praktycznym wymiarze

Z analizy opracowanej przez JobsPikr wynika, że popyt na kompetencje związane ze zrównoważonym rozwojem systematycznie rośnie. Dobrym przykładem są Niemcy – w 2024 roku pojawiło się tam 60,5 tysiąca ofert pracy zawierających słowa „sustainability” lub „ESG”, podczas gdy rok wcześniej liczba ta wynosiła 45,7 tysiąca. Zbliżone tendencje widoczne są w Wielkiej Brytanii oraz we Francji. W strukturach międzynarodowych korporacji coraz częściej poszukuje się specjalistów od raportowania ESG, energii odnawialnej, prawa klimatycznego, bezpieczeństwa ekologicznego czy finansów uwzględniających zasady zrównoważonego rozwoju.

Co istotne, rekrutacje nie ograniczają się do absolwentów kierunków przyrodniczych. Przedsiębiorstwa budują zespoły interdyscyplinarne, łączące osoby z różnym doświadczeniem i zestawem umiejętności. Taka współpraca sprzyja tworzeniu innowacyjnych rozwiązań oraz analizie problemów środowiskowych z wielu perspektyw. Dlatego w projektach ekologicznych inżynierowie pracują ramię w ramię z psychologami, logistykami, ekonomistami czy ekspertami od komunikacji organizacyjnej. Dla młodych ludzi to wyraźny sygnał, że zaangażowanie w inicjatywy proekologiczne otwiera drogę do zawodów o rosnącym znaczeniu i daje możliwość rozwoju w nowoczesnych sektorach gospodarki.

Nowe specjalizacje w ekologicznej transformacji gospodarki

Przejście na model gospodarki przyjaznej środowisku prowadzi do rozwoju wielu sektorów przemysłu i tworzenia zawodów, które jeszcze kilka lat temu praktycznie nie istniały. Najszybsze zmiany zachodzą tam, gdzie duże inwestycje łączą się z potrzebą wprowadzania innowacyjnych technologii oraz przepisów sprzyjających zachowaniu zasobów naturalnych i poprawie codziennych warunków życia ludzi.

Marketing oraz komunikacja wobec wyzwań ESG

Sposób, w jaki firmy dziś komunikują swoje inicjatywy ekologiczne, przekształcił się w odrębną dziedzinę obejmującą wiele aspektów działalności. Komunikacja w obszarze zrównoważonego rozwoju stała się jednym z filarów budowania reputacji i wartości przedsiębiorstw. Od jej poziomu zależy, jak organizacja jest postrzegana przez inwestorów, klientów i potencjalnych pracowników. Jednym z najtrudniejszych zadań pozostaje unikanie greenwashingu – zjawiska polegającego na przedstawianiu inicjatyw jako bardziej przyjaznych środowisku, niż są w praktyce. Takie działania spotykają się z coraz większą krytyką opinii publicznej i kontrolą ze strony regulatorów.

W tak kształtującym się otoczeniu coraz bardziej cenieni są specjaliści potrafiący przekładać złożone procesy na zrozumiały i wiarygodny przekaz. Absolwenci kierunków z zakresu komunikacji społecznej, marketingowej czy public relations doradzają firmom przy opracowywaniu strategii informacyjnych, utrzymują relacje z interesariuszami i odpowiadają za wewnętrzny przepływ informacji. Psychologowie analizują z kolei reakcje społeczne na działania związane z ESG, wspierają budowanie autentycznych relacji oraz wzmacniają zaufanie do marek. Całość bardzo dobrze uzupełniają umiejętności graficzne i wizualne, dzięki którym przekazy stają się bardziej czytelne i angażujące – posiadanie takich kompetencji staje się dziś ogromnym atutem na rynku pracy.

Architektura przyszłości w służbie środowiska

Coraz wyższe wymagania środowiskowe oraz społeczne wpływają na sposób projektowania i zagospodarowania przestrzeni. Dzisiejsze pracownie architektoniczne koncentrują się na budynkach o ograniczonym zużyciu energii, powstających z lokalnych i odnawialnych surowców, wyposażonych w systemy inteligentnego zarządzania środowiskiem wewnętrznym. Architekci dążą do tego, aby forma, funkcja i technologia wspólnie realizowały założenia zrównoważonego rozwoju. Równolegle rozwija się architektura krajobrazu, której celem jest projektowanie terenów sprzyjających gromadzeniu wody opadowej, poprawie cyrkulacji powietrza i ochronie przyrody. Projektanci zieleni tworzą układy roślinne wspierające retencję, stabilność gleby oraz lokalne ekosystemy. Nowoczesne ogrody, parki i strefy rekreacyjne zyskują wymiar społeczny i ekologiczny, tworząc harmonijną całość z otaczającą zabudową.

W procesie realizacji inwestycji szczególne znaczenie ma funkcja, jaką pełni generalny wykonawca budowy domu – odpowiada on za koordynację działań projektowych i wykonawczych, kontrolę jakości oraz wdrażanie rozwiązań przyjaznych środowisku. Wspólne działania architektów, firm wykonawczych i inwestorów prowadzą do powstawania przestrzeni łączących estetykę, użyteczność i dbałość o ekologię.

Zmiany klimatu a bezpieczeństwo

Postępujące ocieplenie klimatu prowadzi do pojawienia się nowych form zagrożeń, które zmieniają tradycyjne rozumienie bezpieczeństwa i zwiększają ryzyko destabilizacji. Współczesne bezpieczeństwo państw i gospodarek ma dziś wiele wymiarów – zależy nie tylko od potencjału militarnego, lecz także od zdolności reagowania na gwałtowne zjawiska pogodowe, utrzymania dostaw surowców strategicznych, w tym litu, kobaltu oraz metali ziem rzadkich, a także od ochrony infrastruktury energetycznej przed atakami fizycznymi i cyfrowymi.

W analizach ryzyka coraz częściej uwzględnia się scenariusze zakłóceń w dostępie do podstawowych zasobów: wody, energii i żywności. Dodatkowym czynnikiem są napięcia geopolityczne, które nasilają konkurencję o ograniczone zasoby naturalne. Nie dziwi więc fakt, że rośnie zapotrzebowanie na specjalistów od bezpieczeństwa wewnętrznego i stosunków międzynarodowych, potrafiących analizować przepływy surowców oraz przewidywać źródła potencjalnych kryzysów. Ważną rolę odgrywają także eksperci ds. logistyki, odpowiedzialni za projektowanie odpornych systemów dostaw, oraz osoby zajmujące się zarządzaniem kryzysowym, które opracowują plany utrzymania ciągłości działania – zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym.

Prawo jako narzędzie transformacji ekologicznej

Rosnąca złożoność przepisów dotyczących ochrony środowiska sprawia, że przedsiębiorstwa chętnie korzystają z pomocy prawników mających doświadczenie w prawie unijnym, energetycznym oraz korporacyjnym. Ich zadaniem jest wspieranie zarządów w podejmowaniu decyzji zgodnych z aktualnymi regulacjami, tworzenie umów odwołujących się do zasad zrównoważonego rozwoju oraz tłumaczenie skutków nowych dyrektyw. Znajomość tych zagadnień zyskuje szczególne znaczenie przy wdrażaniu przepisów CSRD, które obejmują raportowanie danych pozafinansowych, a także mechanizmu CBAM, wprowadzającego dodatkowe opłaty za emisję CO₂ przy imporcie towarów spoza Unii Europejskiej.

Kształt rynku usług prawnych determinują jednak nie tylko przepisy unijne. Istotną rolę odgrywają także krajowe programy czy systemy dopłat wspierające działania proekologiczne obywateli. Przykładem może być program „Czyste Powietrze” – inicjatywa umożliwiająca wymianę przestarzałych źródeł ogrzewania na rozwiązania przyjazne środowisku i finansująca termomodernizację budynków mieszkalnych. Choć proces ubiegania się o środki jest z pozoru przejrzysty, w praktyce pojawiają się różne przeszkody, chociażby brak wspólnej zgody właścicieli, nieuregulowany status prawny nieruchomości lub konieczność potwierdzenia niestandardowych dochodów. W takich przypadkach pomoc prawnika może być szczególnie cenna – specjalista porządkuje kwestie własnościowe, analizuje zapisy w umowach z wykonawcami i wspiera klientów przy ewentualnych odwołaniach oraz problemach z wypłatą dotacji.

Jak uczyć się i rozwijać w erze zrównoważonego rozwoju?

W świecie mierzącym się z kryzysem klimatycznym planowanie kariery nie ogranicza się już do wyboru kierunku studiów. To również przemyślane określenie swojej roli w procesie zmian i decyzja o tym, w jaki sposób wpływać na otaczającą rzeczywistość. Ekspercka wiedza nie zawsze jest warunkiem koniecznym – dużo częściej liczy się ciekawość, elastyczność myślenia i gotowość do włączania tematów ekologicznych w codzienną pracę, niezależnie od branży.

Od czego zacząć własną drogę rozwoju?

• Wybór odpowiedniego kierunku studiów – zanim wybierzesz ścieżkę studiów, warto sprawdzić, jak dany kierunek łączy się z tematyką środowiskową. Na wielu uczelniach dostępne są przedmioty poświęcone ESG, gospodarce cyrkularnej czy zmianom zachodzącym w sektorach publicznych i prywatnych. Część z nich funkcjonuje jako fakultety, inne tworzą pełne ścieżki kształcenia.
• Zdobywanie praktyki – współpraca z przedsiębiorstwami wdrażającymi strategie niskoemisyjne, udział w inicjatywach łączących naukę i biznes czy praca przy projektach środowiskowych pozwala lepiej zrozumieć realia zielonej gospodarki. To także okazja do rozwijania kompetencji i nawiązywania kontaktów zawodowych.
• Zaangażowanie społeczne – praca przy akcjach ekologicznych, w lokalnych stowarzyszeniach lub organizacjach edukacyjnych uczy współdziałania, planowania i komunikacji z różnorodnymi grupami. Tak zdobyte doświadczenie procentuje zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.
• Rozwój poprzez szkolenia i kursy – coraz większym zainteresowaniem cieszą się dodatkowe formy kształcenia dotyczące audytów energetycznych, zarządzania projektami wykorzystującymi OZE czy „zielonego” raportowania. Ukończenie takich kursów i uzyskanie certyfikatów zwiększa wiarygodność oraz atrakcyjność kandydata na rynku.

Praca w zgodzie z planetą

Rozwój gospodarki opartej na rozwiązaniach ekologicznych przekształca strukturę zatrudnienia i katalog pożądanych umiejętności. Dane dotyczące rynku pracy wskazują, że nie mamy do czynienia z chwilową modą, lecz z trwałą zmianą sposobu funkcjonowania gospodarki. Przedsiębiorstwa szukają kandydatów potrafiących łączyć wiedzę technologiczną ze znajomością regulacji oraz zrozumieniem procesów społecznych.

Wybór studiów i dalszych etapów rozwoju zawodowego w kierunku zielonych kompetencji stanowi inwestycję w przyszłość – nie tylko stabilną, lecz także zgodną z wartościami odpowiedzialności i troski o środowisko. Niezależnie od branży każdy ma dziś możliwość rozwijania się zawodowo w duchu zrównoważonego rozwoju, łącząc własny rozwój z pozytywnym wpływem na otoczenie.

Źródła:

• Energetyczny Projekt
• „Renewable Energy and Jobs – Annual Review 2024”, International Renewable Energy Agency (IRENA) & International Labour Organization (ILO)
• „Fit for 55 Climate Package: Impact on EU Employment by 2030”, Eurofound
• „Accelerating the circular economy in Europe. State and outlook 2024”, European Environment Agency
• „Gotowi na 55” – Rada UE i Rada Europejska

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Joanna Ważny