Wirtualna rzeczywistość (VR) pojawia się w coraz większej liczbie uczelni i systematycznie wzbudza zainteresowanie. Dzięki temu narzędziu ośrodki akademickie organizują rozbudowane symulacje, wspierają projekty naukowe i wprowadzają kształcenie dopasowane do konkretnych oczekiwań studentów. Ta technologia nie tylko wpływa na atrakcyjność zajęć, ale także daje szansę na rozwijanie praktycznych umiejętności. Istnieje wiele powodów, by uznać VR za ważny element ewolucji edukacyjnej – dowiedz się, dlaczego!

Korzyści z wykorzystania VR w edukacji wyższej

Realistyczne symulacje

VR daje dostęp do środowisk, które wyglądają i zachowują się podobnie do warunków spotykanych w świecie rzeczywistym. Studenci przeprowadzają eksperymenty bez ryzyka i uczą się trafnego reagowania na nieprzewidziane sytuacje. Możliwość swobodnego testowania sprzyja szybszemu rozumieniu podstawowych mechanizmów i budowaniu pewności siebie.

Personalizacja treści edukacyjnych

Systemy VR pomagają indywidualizować proces kształcenia. Uczestnik kursu medycznego sprawdza swoje siły w przeprowadzaniu operacji lub innych procedur, a ktoś z innej dziedziny tworzy projekty urbanistyczne w wirtualnym laboratorium. Taka dowolność prowadzi do rozwijania zdolności, które są ważne dla konkretnego obszaru studiów.

Angażująca nauka

Interaktywny charakter wirtualnego otoczenia zachęca do pozostawania w pełnej gotowości umysłowej. Aktywne uczestnictwo budzi większą motywację i sprzyja pamięci długotrwałej. Studenci częściej przeżywają emocje związane z sukcesami lub porażkami, a to pogłębia zrozumienie treści.

Przykłady zastosowania VR w edukacji wyższej

Medycyna i nauki o zdrowiu

Symulacje VR wprowadzają przełom w kształceniu lekarzy, pielęgniarek, ratowników oraz innych specjalistów. Przykładowo Touch Surgery pozwala na przećwiczenie m.in. procedur laparoskopowych, kardiochirurgicznych albo ortopedycznych. Program wykrywa ewentualne błędy i podpowiada sposoby korygowania ruchów. Dzięki temu adept medycyny rozumie skutki swoich działań i uczy się reagowania w sposób przemyślany.

Inne oprogramowanie do odtwarzania nagłych zdarzeń medycznych przedstawia epizody związane z urazami powypadkowymi lub zatrzymaniem krążenia. Uczestnik zajęć analizuje różne stany pacjenta i wyciąga wnioski na temat kolejności realizowanych czynności.
Natomiast AnatomyX dostarcza trójwymiarowych modeli ludzkiego ciała, co wspomaga poznawanie ułożenia narządów i śledzenie ich pracy. Student przesuwa poszczególne elementy i ogląda je od dowolnej strony.

W niektórych centrach naukowych VR wspomaga również rehabilitację pacjentów po urazach neurologicznych. Osoby biorące udział w ćwiczeniach czują się zmotywowane, gdy wykonują zadania w angażującej scenerii. VR przydaje się też przy nauce komunikacji z pacjentem, ponieważ pozwala odwzorować różne sytuacje psychologiczne.

Inżynieria i architektura

Przyszli inżynierowie badają rozmaite konstrukcje w wirtualnym świecie. Ten sposób aktywnego uczenia:

• umożliwia analizowanie obciążenia budynków i mostów pod wpływem ruchu pojazdów czy wstrząsów sejsmicznych;
• sprzyja ocenie przepływu powietrza i działania wentylacji w pomieszczeniach biurowych lub halach fabrycznych;
• pozwala wychwycić błędy na wczesnym etapie i uniknąć kosztownych poprawek w realnych projektach.

IrisVR przenosi szkice z CAD (AutoCAD, Revit) do VR. Student „wchodzi” do przestrzeni, którą sam zaprojektował, a dzięki temu szybciej zauważa nieergonomiczny układ pomieszczeń albo konflikty między różnymi instalacjami. Arkio wspiera natomiast rozbudowane symulacje urbanistyczne, gdzie projektant zmienia rozmieszczenie ulic, parków lub innych elementów infrastruktury. To rozwija wyobraźnię i uczy ekologicznego podejścia do planowania przestrzeni.

Nauki humanistyczne

VR przekształca również kierunki humanistyczne. TimeLooper umożliwia poznanie dziejów starożytnego Rzymu bądź realiów europejskiego średniowiecza. W ten sposób studenci w pewnym sensie „podróżują” do epok, o których uczą się na zajęciach. Zyskują wówczas mocniejszy kontekst kulturowy, bo obserwują dawne budowle, odzież mieszkańców, a nawet układ stoisk na targach.

Zwiedzanie muzeów w Google Arts & Culture VR odbywa się bez konieczności opuszczania sali wykładowej. Uczestnicy przenoszą się do znanych galerii świata i przyglądają się obrazom czy rzeźbom z różnych epok. Uniwersytety korzystają z tych możliwości, by wzbogacić wykłady o szczegóły artystyczne i historyczne. Istnieją też projekty służące odtwarzaniu momentów szczególnie ważnych w przeszłości, w tym bitew lub protestów politycznych.

Architektura wnętrz

Wirtualna rzeczywistość daje możliwość stworzenia wirtualnego salonu, kuchni czy biura, ułatwiając w ten sposób testowanie rozmaitych rozwiązań aranżacyjnych. Na przykład VR Sketch pomaga w rysowaniu i zmianach układu mebli, drzwi wewnętrznych, łączenia kolorów ścian i dobierania elementów wystroju. Jeśli zauważasz zbyt duże zróżnicowanie barw, możesz natychmiast wprowadzić korektę.

Enscape oraz Twinmotion sprawdzają się przy prezentacjach dla klientów. Użytkownik ogląda pomieszczenie z perspektywy człowieka stojącego w jego wnętrzu. Dzięki temu łatwiej wyobrazić sobie finalny efekt, a projektant unika nieporozumień związanych z odmiennym rozumieniem planów. Można także obserwować światło dzienne o różnych porach doby lub przy symulacji zmiany pór roku. W niektórych pracowniach VR łączy się z BIM (Building Information Modeling), co dostarcza bardziej całościowego spojrzenia na wszystkie instalacje, wymiary i materiały. Więcej informacji o urządzaniu poszczególnych pomieszczeń znajdziesz również tutaj.

Nauka języków obcych

Wirtualna rzeczywistość inspiruje lektorów i zachęca do zintensyfikowania ćwiczeń.

• Mondly VR stawia osobę uczącą się w sytuacjach z życia codziennego, na przykład podczas składania zamówienia w restauracji czy rezerwacji noclegu.
• AltspaceVR tworzy przestrzeń spotkań towarzyskich. Różne osoby z całego globu angażują się w konwersacje, co prowadzi do rozwoju płynności językowej.
• Engage VR wspiera prowadzenie interaktywnych zajęć w małych grupach albo sesji jeden na jeden. Dzięki temu wszyscy reagują na siebie w czasie rzeczywistym, a nauka jest bardziej naturalna.

Taka forma nauczania przydaje się również na kierunkach specjalistycznych. Studenci, którzy uczą się prawniczego lub medycznego słownictwa, mogą wypróbować je w realistycznej rozmowie w VR z wirtualnym klientem lub pacjentem.

Astronomia i nauki przyrodnicze

VR zapewnia lepsze zrozumienie zjawisk trudnych do odtworzenia w szkolnych warunkach.

• Universe Sandbox odwzorowuje galaktyki, planety i kosmiczne kolizje. Studenci samodzielnie ustawiają parametry i sprawdzają wyniki tych zmian.
• Tilt Brush, którego autorzy skupiali się pierwotnie na sztuce, bywa wykorzystywany w wizualizacji koncepcji kwantowych bądź prezentacji fal elektromagnetycznych.
• The Body VR przenosi użytkowników do wnętrza ciała człowieka. Można z bliska przyjrzeć się obiegu krwi, pracy neuronów lub budowie komórek.

Niektóre uczelnie organizują też wirtualne laboratoria chemiczne, gdzie eksperymenty z żrącymi substancjami nie stwarzają ryzyka poparzenia. Istnieją programy pokazujące skutki zmian klimatycznych w poszczególnych regionach czy symulujące efekty roztopów lodowców na ludzkość.

Popularne programy edukacyjne VR

Engage VR
Narzędzie do wirtualnych wykładów, seminariów i warsztatów. Uczestnik słyszy prowadzącego i jednocześnie porusza się w interaktywnym otoczeniu. Ta forma zachęca do zadawania pytań oraz wspólnych dyskusji.

ClassVR
Multidyscyplinarna platforma, która dostarcza scenariusze wycieczek do egzotycznych miejsc, wnętrza piramid albo fabryk, w których powstają określone produkty. Nauczyciel lub wykładowca może również dodać własne materiały i pliki, aby lepiej zgrać treści z realizowanym kursem.

Google Expeditions
Aplikacja skierowana do miłośników geografii i przyrody. Pozwala zobaczyć dżungle, pustynie, rafy koralowe i różne inne lokalizacje. Obserwator swobodnie ogląda detale w 360 stopniach.

zSpace
Rozwiązanie cieszące się popularnością w naukach ścisłych. Studenci przeprowadzają symulacje np. procesów chemicznych i jednocześnie eliminują zagrożenie związane z wybuchowymi odczynnikami. Takie próby przydają się także w fizyce czy biologii, ponieważ student odkrywa głębsze warstwy anatomii bądź mechaniki bez narażania siebie lub sprzętu.

Inicjatywy wspierające rozwój VR na uczelniach

„VR First”
Globalna inicjatywa, która ma na celu wspomaganie powstawania i rozwijania laboratoriów VR przy ośrodkach akademickich. Jej twórcy dostarczają nie tylko technologię, lecz także porady dotyczące prowadzenia badań i wdrażania zajęć wykorzystujących VR.

„Laboratoria Przyszłości”
Ten polski program zakłada zwiększenie innowacyjności w szkołach i uczelniach. Wiele placówek dzięki dofinansowaniom zaopatruje się w gogle VR, kontrolery ruchu lub stacje robocze o dużej wydajności. Prowadzący otrzymują też wsparcie merytoryczne, by nie czuli się zagubieni przy pierwszym kontakcie z nowymi rozwiązaniami.

Wyzwania przy wdrażaniu VR

Zakup zestawów VR oraz przystosowanie sal i komputerów pociąga za sobą wysokie wydatki, co hamuje niektóre uczelnie. Pewne osoby cierpią na chorobę symulatorową i muszą ograniczyć czas spędzany w wirtualnym świecie. Różnorodne platformy VR wymagają czasem zróżnicowanego oprogramowania. Brak jednolitego standardu utrudnia wdrożenie spójnych rozwiązań na poziomie całej instytucji. Zdarza się też, że wykładowcom brakuje obycia z technologią i chęci do włączenia jej w regularne zajęcia. Te wszystkie czynniki powodują potrzebę intensywnych szkoleń i wypracowania jednolitych wytycznych.

Wirtualna rzeczywistość umożliwia dynamiczniejsze kształcenie studentów, bo łączy teorię z praktyczną obserwacją. Ćwiczenia w VR przybierają formę zbliżoną do realizmu, a to sprzyja efektywniejszemu przyswajaniu wiedzy. Dzięki temu nauka nabiera interaktywnego charakteru i staje się odpowiedzią na potrzeby młodych ludzi przyzwyczajonych do cyfrowych rozwiązań. Mimo konieczności zmagania się z wydatkami i poznaniem nowych technologii, liczne szkoły wyższe w Polsce i na świecie stawiają na VR. Ta tendencja najprawdopodobniej nie osłabnie w najbliższych latach i wciąż będą pojawiać się nowe metody poszerzania horyzontów dzięki wirtualnej rzeczywistości. Dla wielu uczelni jest to szansa na wyróżnienie się i zaprezentowanie innowacyjnych praktyk, które przyciągają zdolnych kandydatów. W efekcie VR wspiera rozwój nauki i inspiruje zarówno studentów, jak i kadrę akademicką.

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Małgorzata Poręba